Nasze działania / Dzikie zapylacze
Dzikie zapylacze
O znaczeniu pszczół w prawidłowym funkcjonowaniu środowiska przyrodniczego wiedzą wszyscy. O tym, że poza pszczołą miodną istnieją jeszcze inne latające "bąki" wie większość. Świadomość, że nie wszystkie pszczoły dają miód -ma już niewielka grupa, ale to, że dzikich pszczół są na świecie tysiące gatunków (ponad 20 tys.), a pszczół miodnych zaledwie kilka - to już wiedzą tylko wybrani.
Pszczoła miodna i inne zapylacze
Choć pszczoła miodna nie stanowi nawet 1% wśród różnych gatunków pszczół, jest ona najbardziej znana człowiekowi. Już tysiące lat temu była udomowiona i hodowana na większą skalę, a ludzie korzystali z produktów pszczelich takich jak miód, wosk, kit. Inne dzikie pszczoły występowały razem z pszczołą miodną, razem z nią brały udział w zapylaniu różnych roślin, niemniej ludzie się nimi nie interesowali, bo nie dostrzegali efektów ich pracy.
W ostatnim wieku wiele się zmieniło. Rozwój cywilizacyjny, powstawanie wielohektarowych plantacji monokulturowych, mało łąk i tzw. "nieużytków", stosowanie rożnych środków chemicznych, a do tego szerzące się choroby wśród rodzin pszczoły miodnej (opisywane to jest jako zjawisko CCD - Colony Collapse Disorder - z j. ang. zespół masowego ginięcia pszczoły miodnej) sprawiły, że ludzie zwrócili swoją uwagę w stronę innych, do tej pory nieznanych zapylaczy. Co prawda badania nad różnymi gatunkami dzikich pszczół były prowadzone już kilka wieków temu, niemniej ciągle była to raczej niedoceniana dziedzina nauki.
Powyższe czynniki sprawily więc, że w ostatnich latach wzrosła popularność dzikich pszczół zapylających uprawy. Dość zawrotną karierę w Polsce zrobiła zwłaszcza murarka ogrodowa Osmia rufa. Sadownicy i posiadacze ogrodów zauważyli, że ta sympatyczna pszoła nie dość, że zapyla większość roślin uprawnych, to do tego jest niegroźna (np. nie żądli) i stosunkowo łatwa w hodowli. Również imponującym wśród plantatorów powodzeniem cieszy się trzmiel ziemny Bombus terrestris.
Choć powyżej wspomniane dzikie zapylacze goszczą już w wielu sadach, ogrodach i na plantacjach, to ciągle jest to tylko kropla w morzu potrzeb. A ogromną barierą w rozpowszechnianiu innych zapylaczy jest... lęk ludzi przed tymi stworzeniami. Większość boi się użądlenia przez pszczołę, stąd te owady omija z daleka i nie chce mieć z nimi nic wspólnego. I, choć w niektórych sytuacjach trzeba oczywiście zachować ostrożność w towarzystwie dzikich pszczół, to obawianie sie wszystkich, nawet tych najmniejszych, spokojnych zapylaczy, jest nieuzasadnione. A te pszczoły potrzebują teraz naszej pomocy! I jeśli my im już dziś nie zaczniemy pomagać, to w przyszłości one nie pomogą nam, gdyż po prostu może ich już nie być... Wtedy my - ludzie będziemy mieć ogromny problem.
Ochrona dzikich pszczół
Dlatego prace Fundacji EKOSTER mają służyć ochronie dzikich pszczół głównie poprzez podejmowanie poniżej wyszczególnionych działań.
1. Czynna ochrona pszczół
- Tworzymy siedliska gniazdowe dla dzikich zapylaczy. Instalujemy domki dla pszczół zawierające różnorodne przyjazne im materiały, takie jak trzcina, puste łodygi roślin, pędy roślin o miękkim rdzeniu, martwe drewno, itd., a także budujemy gliniane konstrukcje.
- Pielęgnujemy naturalne miejsca bytowania i rozrodu dzikich pszczół - skarpy ziemne, skalne ściany, łąki, miedze i pobocza dróg.
- Dbamy o odpowiednią dla pszczół bazę pokarmową, w tym kształtujemy projekty zieleni, również w przestrzeni miejskiej, opracowywujemy koncepcje ogrodów, rabat, pasów zieleni i innych, z uwzględnieniem roślin przyjaznych owadom pożytecznym i wykonujemy nasadzenia na określonym terenie.
- Wspomagamy lokalne populacje pszczół przez reintrodukcję i translokację.
2. Badania pszczół
- Prowadzimy prace badawcze nad wybranymi gatunkami pszczół, w tym współpracujemy z Ogrodem Botanicznym Uniwersytetu Jagiellońskiego w zakresie prac badawczych i ochrony pszczół porobnicowatych i miesiarkowatych.
3. Szerzymy wiedzę o pszczołach
- Prowadzimy zajęcia edukacyjno-szkoleniowe o zapylaczach i ich roli w przyrodzie. Nie tylko przekazujemy wiedzę na temat dzikich pszczół, ale na spotkania przynosimy kokony pszczół i zasiedlone gniazda, aby każdy uczestnik sam mógł przekonać się o braku zagrożenia z ich strony.
- Opracowujemy (teksty, zdjęcia, grafiki) i montujemy tablice edukacyjne do ogrodów, parków, czy na potrzeby ścieżek dydaktycznych.
- Przygotowujemy i publikujemy broszury, książeczki dla dzieci i monografie poświęcone biologii, hodowli i ochronie dzikich pszczół. Materiały te są skierowane do rożnych grup odbiorców , w tym do dzieci i młodzieży, a także dla dorosłych prowadzących własne gospodarstwa.
- Nagrywamy i montujemy materiały multimedialne poświęcone biologii i ochronie dzikich pszczół.
Więcej informacji przygotowaliśmy w cyklu artykułów poświęconych dzikim pszczołom i roślinom pokarmowym opublikowanym na portalu Zielony Ogródek. Zapraszamy do zapoznania się z przedstawioną tam wiedzą. Linki do artykułów dostępne są w zakładce Aktualności - cykl artykułów o dzikich pszczołach.